Bioqrafiya

Sədaqət Kərimovanın həyat və yaradıcılığı

Sədaqət Qayınbəy qızı Kərimova 1953-cü ilin martın 30-da Azərbaycan Respublikasının Qusar rayonununda anadan olmuşdur. 1969-cu ildə Qusar şəhər 1 saylı orta məktəbini bitirmişdir. Hələ məktəb illərindən respublikanın aparıcı qəzet və jurnallarında şeir, hekayə və məqalələrlə çıxış etmişdir. X sinifdə oxuyarkən “Azərbaycan gəncləri” qəzetinin respublika məktəbliləri arasında keçirdiyi “Anam, doğma Azərbaycan” mövzusunda inşa yazı müsabiqəsinin qalibi olmuşdur.

1969-cu ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsinə daxil olan S.Kərimova “Azərbaycan gəncləri” qəzetində əxlaq mövzusunda çap etdirdiyi silsilə məqalələri ilə tanınmışdır. Azərbaycan mətbuatı səhifələrində o vaxta kimi qadağan olunmuş mövzulardan sayılan atılmış uşaqlar və valideynlər problemini sistem halında ilk dəfə o qaldırmışdır. Onun uşaq evləri və qocalar evləri haqqında yazıları respublikada əks-səda doğurmuş, əlaqədar təşkilatlar tərəfindən bir sıra tədbirlərin görülməsinə şərait yaratmışdır.

Peşəkarlığı və zəhmətkeşliyi nəzərə alınaraq S. Kərimova hələ universitetin beşinci kursunda oxuyarkən Azərbaycan KP MK-nın “Sovet kəndi” qəzetinə müxbir vəzifəsinə işə götürülmüşdür. Həmin qəzetdə o, 17 il fasiləsiz çalışmışdır. Sonralar “Həyat”, “Azərbaycan” qəzetlərində şöbə müdiri, “Günay” qəzetində baş redaktorun müavini olmuşdur. 1997-ci ildən üç dildə çıxan “Samur” qəzetinin baş redaktorudur.

S.Kərimova Azərbaycan, rus və ləzgi dillərində çap olunmuş 8 minə yaxın məqalə, oçerk, korrespondensiya, zarisovka, esse və felyetonların müəllifidir.

Jurnalistika sahəsindəki uğurlarına görə o, hələ Sovet dövründə Azərbaycan Jurnalistlər İttifaqının “Qızıl qələm” (1984) və Həsənbəy Zərdabi (1991) adına mükafatlara layiq görülmüşdür.

2006-cı ildə S.Kərimovaya “Azərbaycan Respublikasının əməkdar mədəniyyət işçisi” fəxri adı verilmişdir. 2009-cu ildə o, Dağıstan Respublikasının “Şarvili” mükafatına layiq görülmüşdür.

Sədaqət Kərimova ləzgi, azərbaycan və türk dillərində nəşr olunmuş 30 nəzm və nəsr kitabının müəllifidir. Hələ məktəbli ikən onun şeir və hekayələri “Azərbaycan pioneri”, “Azərbaycan gəncləri”, “Qızıl Qusar” və başqa qəzetlərdə, jurnallarda və ədəbi almanaxlarda çap olunmuşdur.

“Səssiz haray” adlı povest və hekayələrdən ibarət ilk kitabı 1989-cu ildə “Yazıçı” nəşriyyatında 15 min nüsxə tirajla işıq üzü görmüş və müəllifinə böyük uğur gətirmişdir. İki il sonra çapdan çıxmış “Bir yaz gecəsi” adlı ikinci nəsr kitabı da oxucular tərəfindən rəğbətlə qarşılanmışdır. “Qərib quşun nəğməsi” müəllifin azərbaycanca ilk şeirlər kitabıdır. Bəstəkarlar həmin kitabdakı 10-dan çox mətnə mahnı bəstələmişlər. Ləzgi dilində ilk kitabı 1995-ci ildə “Azərbaycan” nəşriyyatında işıq üzü görmüş “Ləzginka çal, qardaşım” adlı şeirlər kitabıdır. Bu kitab şairə ləzgi oxucularının böyük məhəbbətini qazandırmışdır. İki il sonra onun ləzgi dilində “Köklənsin dünyamız “Ləzginka” üstə” adlı şeir və poemalardan ibarət ikinci kitabı nəşr olunmuşdur.

S.Kərimovanın “Hal” (1993) romanı Azərbaycan ədəbi mühitində əlamətdar hadisə kimi qeyd olunmuş, bu əsər haqqında mətbuatda onlarca resenziya çap olunmuşdur.

Yazıçının “Qürub” (2000) adlı povest və romanlar toplusu haqqında respublika qəzetlərində 54 resenziya çap olunmuşdur.

Müəllifin oxucu sevgisi qazanmış kitabları arasında onun ləzgi dilində qələmə alldığı “Soyuq günəş” (2003) adlı povest və hekayələr kitabı xüsusi yer tutur. Onun uşaqlar üçün yazdığı “Günəş gülür” və “Leyin nağılı” adlı kitabları balaca oxucular tərəfindən məhəbbətlə qarşılanmışdır.

2003-cü ildə görkəmli yazıçı-jurnalist Müzəffər Məlikməmmədov “Sədaqət” adlı sənədli-publisistik kitab nəşr etdirmiş, orada yazıçının həyat və yaradıcılığını ətraflı təhlil etmişdir.

Sədaqət Kərimova bəstəkar kimi də tanınır. Onun sözləri və musiqisi özünə məxsus olan 100-dən çox mahnısı ayrı-ayrı müğənnilər tərəfindən ifa olunur. O, 1976-cı ildə yaratdığı “Suvar” Ləzgi Mahnı və Rəqs Ansamblına 20 il fasiləsiz rəhbərlik etmişdir. Onun rəhbərliyi ilə 40-a yaxın ləzgi xalq melodiyası yenidən işlənmiş və ya bərpa olunmuşdur.

Sədaqət Kərimova 2004 və 2008-ci illərdə “Mənim doğma elim” adlı iki musiqili-sənədli ləzgi filmi yaratmışdır. Ləzgi xalqının mədəniyyətinə və etnoqrafiyasına həsr olunmuş hər biri iki saatlıq həmin filmləri müəllifin musiqisi müşayiət edir, kadrarxası sözləri də özü səsləndirir. Bu müəllif filmləri ləzgi dilində həmin formatda və üslubda yaradılmış ilk filmlər kimi tarixə düşmüşdür. Sonralar S.Kərimova “Dil haqqında baladda” və “Mahi dilbər” adlı qısametrajlı musiqili bədii filmlər yaratmışdır.

2011-сi ildə müəllifin “Qusar, qusarlilar” ensiklopedik toplusu işıq üzü görmüşdür. Burada onun tarixçi, dilçi, jurnalist, tərcüməçi, fotoqraf kimi tədqiqatları maraqlıdır. İki dildə qələmə alınmış kitab ləzgi-azərbaycan və azərbaycan-ləzgi dilləri sahəsində çalışan peşəkarlar üçün əsl tapıntıdır.

2012-ci ildə S.Kərimovanın Mahaçqalada ləzgi dilində “Dil haqqında ballada” adlı seçilmiş şeirlərdən və poemalardan ibarət kitabı işiq üzü görmüşdür.

2013-cü ildə Azərbaycan Respublikasının Nobel İnformasiya Mərkəzi tərəfindən “Sədaqət Kərimovanın həyat və yaradıcılığı” adlı biblioqrafik vəsait çap olunmuşdur. Onun müəllifi filologiya elmləri namizədi Bəybala Ələsgərovdur.

2014-cü ildə Azərbaycan Milli Kitabxanası müəllifin həyat və yaradıcılığını əks etdirən “Sədaqət Kərimova” adlı geniş biblioqrafiya kitabını hazırlayıb çapdan çıxarmışdır.

Həmin il S.Kərimovanın povest və romanlarından ibarət azərbaycan dilində "Ağ qəm", rus dilində “Ayı yağışı”, ləzgi dilində “İtən gündəlik” adlı kitabları çapdan çıxmışdır.

2015-ci ildə Sədaqət Kərimova və Müzəffər Məlikməmmədovun tərtib etdikləri “Ləzgicə-azərbaycanca lüğət” işıq üzü görmüşdür.

2017-ci ildə Türkiyədə müəllifin "Lezgiye" adlı kitabı çapdan çıxmışdır.

2017-ci ildə uzun illərdən bəri topladığı yüzlərlə ləzgi bayatısı əsasında tərtib etdiyi “Zi zari xalq” adlı kitabını çapdan çıxaran Sədaqət Kərimova həmin bayatıları azərbaycan dilinə tərcümə edərək “Mənim şair xalqım” adlı yeni kitab da nəşr etdirmişdir.

2018-ci ildə S.Kərimovanın mahnı yaradıcılığına həsr olunmuş "Mənim mahnılarım" kitabı işıq üzü görmüşdür. Oraya müəllifin 100-ə yaxın mahnısının mətnləri və notları daxil edilmişdir.

2018-ci ildə müəllifin azərbaycan dilində "Özğə ağrısı" (Povestlər) və rus dilində "Когда грустят горы" ("Dağlar darıxanda") adlı povest və romanlardan ibarət kitabları işıq üzü görmüşdür

Həmin il S.Kərimova Dağıstan Hökumətinin “Doğma torpağa məhəbbətə görə” medalı ilə təltif edilmişdir.

2019-cu ildə Sədaqət Kərimova milli mədənilyyətin inkişafında müstəsna xidmətlərinə, "Suvar" ansamblının fəaliyyəti ilə ləzgi incəsənətinə yeni ruh gətirdiyinə, yaratdığı mahnılarla xalq sevgisini qazandığına görə Dağıstan Respublikasının "Şarvili" mükafatı ilə təltif olunmuşdur.

2020-ci ildə S.Kərimovanın M.Məlikməmmədovla birgə tərtib etdikləri "Azərbaycanca-ləzgicə lüğət"çapdan çıxmışdır. Həmin il S.Kərimovanın rus dilində “Dum moix uzorı” (Düşüncələrimin naxışları) adlı şeirlər kitabı çapdan çıxmışdır.

Sədaqət Kərimova 2021-ci ildə ssenari müəllifi, bəstəkar və prodüser kimi yaratdığı “Soyuq günəş” filmini YouTube-da yerləşdirmişdir. Filmi ləzgi, azərbaycan və rus dillərində 7 milyona yaxın tamaşaçı izləmişdir.

2021-ci ildə müəllifin sayca 30-cu olan “Гьиссерин кимел” (Hisslərimlə baş-başa) kitabı ləzgicə nəşr olunmuşdur.