Bloq
ЧIехи сед
«Квадарун». И гаф гзаф такIанда заз. Акьван такIанда хьи, мецел гъиз кIандач. «Квадарун» гафуна гъам, хажалат, чаравал, тIал, кьиникь ава. И дуьньядал ада къарсур тавур, ада инад тавур, ада пер хун тавур касни авач. ГъвечIидалай чIехидалди вири инсанриз квадарунин туькьуьл дад чида. Диде, буба гъиляй акъатайдаз и дуьнья дар жеда. КIаниди къакъатайдан рикIел кьацI жеда. Дуст душмандиз элкъвейдан гьалдикай низ хабар ятIа? Хизан чкIайдан тIал кьван заланди аватIа? Хайи хуьр гадарайдан гьалар гьикI хьурай? Бес кьисметди яргъариз акъудайдан рикIикай низ хабар я? Абуру квадарнава кьван затIар эвездай вуч ава?
Квадарун вуч лагьай затI ятIа чидачирди авани? Са гъвечIи затI, са тIимил пул квахьайлани гьайифар жеда инсандиз. Чиз-течиз уьмуьрда акьван затIар квадарзава хьи чна. Чал чи уьмуьрда са вуч ятIани квадарайбур гзафни-гзаф гьалтна. ЧIал квадарайбур, адетар квадарайбур, мукьва-кьили квадарайбур, жуввал квадарайбур, чил квадарайбур… Са гафуналди, Аллагьдин азбадик акатнавайбур. Ихьтинбур авачирдай кьаз жеда. Абур негьиз жеда. РикIелай алудиз жеда. «Ихьтин ксар чахъ хьайиди туш» лугьуз жеда.
Ингье чна квез вичикай ихтилатзавай квадарун са маса жуьрединди я. Кьарай квадарда, рикIин гъалар атIуда ада. Адакай рахадайла вилерал нагъв акьалтда, пIузарар акъатда. Им руьгь квадарун я…
Чи хуьрера къекъведайла руьгь квадарун вуч лагьай затI ятIа гьасятда кьатIуз жеда. Инра харапIайриз элкъвезвай кIвалериз, серкIверини вергери кьунвай салариз вил вегьейла абурун виликан гьалар вилерикай карагда. Гьар хизанди ругуд, муьжуьд, цIуд кьван аялар чIехи авур и кIвалер вучиз харапIайриз элкъвенатIа лугьуз жузада вуна жув-жувавай. Икьван аялрикай саданни рикI каначни хайи дигедихъ, лугьуз хиялри тухуда вун. Ялзавачни абур хайи хуьруь? – лугьуз фикирзава вуна.
Сифте кьериз-цIаруз гьалтдай чал чкIай, уьцIей кIвалер. Къвердавай кьадар гзаф жезва абурун. Гила санлай чара-чара хуьрер харапIайриз элкъвезва. На лугьуди, са береда инра кьегьал, зегьметдал рикI алай лезгияр яшамиш хьайиди туш. Са гьихьтин ятIа тIебиатдин вакъиаяр, девирдин татугайвилер себеб яз чкIанвай хуьрер тIимил хьанач чахъ. Абурукай бязибурун гелни амач. Бес гила вучиз чкIизва чи хуьрер?
Садбуру лугьуда хьи, ибур вири кесибвилин нетижа я. Хуьре кьил хуьз жезвач лугьуз алай-алайдал туна шегьерриз куьч жезва хизанар. Таб я! Вични лацу таб! Ихьтин багьнаяр гъиз инсанди вичин бубад кIвал маса гудани?
Шегьерда кьарай квахьайла, адан ванерикай галатайла, шегьервийрин къайивиликай, абурун са бязи крарикай рикI хайила хуьруьз хъфидай чун. Са шумуд юкъуз гьана амукьна тIебиатдин иервилер, инсанрин къенивал, абурун саявални михьивал акуна дуьньядин дердер рикIелай алуддай чна. Хъуьтуьл хьана, кьезил хьана хкведай чун анай. Яшамишдай гуж гудай чаз хуьруь. Чи пун, чи дувулар, чи руьгь гьана авай эхир…
Гила лагьайтIа, чи гзаф хуьрера къекъведайла хуьруьнвийрин кагьулвал, абурун кIанз-тIакIанз рахунар акурла пагь атIуда ви. Виликан викIегь, кIвачера звер, вилера хъвер авай инсанар вутI хьана? Зегьметдал рикI алай, вичин диге, вичин къул, вичин кIвал кIани инсанар вучиз икьван дегиш хьанва? Са тар кьванни цан тийиз са къван кьванни хкажзавачир и инсанрихъ мурадар амач жал?
И мукьвара КцIар райондин са хуьре са касди вичин бубадин кIвал агъзур манатдихъ маса гана. Са несил чIехи авур хайи муг икьван ужуз хьанани? Агъзур манатдихъ шумуд юкъуз кьил хуьз жеда?
Эхиз тежер дерт я. Чи хуьрерин жемятри чпин кIвалер цIегьрен къиметдихъ маса гуз акурла зуз акатда чандик. Абуру маса гузвай кIвалер патанбуру къачуз, руьгь акатнаваз абуруз аявал ийиз акурла суал гуда вуна жуваз: Яраб Аллагь и руьгь гьинай ятIа абурухъ? Чибуру маса ганватIа ам? Ништа. Сед хьанвайди я чаз. Чи хуьрера, бубайрин кIвалер гаф-чIал сад авунвайди хьиз са кьиликай маса гузва. Са-кьве йисалай абурун чкадал виллаяр хкаж жеда. А виллайриз аявалдай гьамбалар кIан жервал я. ЧIехи сед я…
